ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն Բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտե

ՀՀ կառավարության որոշմամբ փոփոխություններ և լրացումներ են կատարվել գիտնականների ատեստավորման կարգում և գիտական ու ճարտարագիտական պաշտոնների գնահատման նվազագույն չափանիշներում:

Գործադիրի այսօրվա նիստի ժամանակ հավանության է արժանացել «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2023 թվականի դեկտեմբերի 21-ի N 2298-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծը, որը զեկուցել է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանը:

Ժաննա Անդրեասյանը նշեց, որ ներկայացվող նախագծով փոփոխություններ և լրացումներ են կատարվում գիտական կադրերի ատեստավորման կարգում, որը Կառավարությունը հաստատել էր 2023 թվականի տարեվերջին։ 

«Այս փոփոխության նպատակն է կարգով սահմանված մի շարք հասկացությունների, ինչպես նաև գիտական աշխատողների տարակարգերի համար նախատեսված արդյունքային ցուցանիշների հստակեցումը, որպեսզի ատեստավորման ժամանակ, որը նախատեսված է իրականացնել 2026թ. ավարտին, առավելագույնս խուսափենք տարընթերցումներից և որոշակի ոչ միանշանակ գործողություններից»,- ասաց նախարարը:

Վերլուծությունները ցույց են տվել, որ 2023թ. ընդունված կարգում կան դրույթներ, որոնք երկակի մեկնաբանությունների տեղ են թողնում, ինչպես նաև ստեղծում են հնարավորություն խուսափելու գիտական արդյունքի հնարավորինս ավելի լայն միջազգայնացումից և որակյալ գրախոսությունից։ 

Նախարար Ժաննա Անդրեասյանի խոսքով նախագիծը նպատակ ունի հստակեցնել

- միջազգային գիտատեղեկատվական շտեմարաններում ընդգրկված հրապարակումներին ներկայացվող պահանջները,

- համարժեքությունների համակարգը, ըստ որի՝ գիտական հոդվածները ամբողջությամբ չեն կարողանա փոխարինվել մենագրություններով, այսինքն՝ գիտական հոդվածի տպագրությունը որոշակի մասով կմնա պարտադիր, 

- աշխատաժամանակի ոչ լրիվ ծանրաբեռնվածությամբ աշխատողներին ներկայացվող պահանջները:

Նախագծով նաև սահմանվում է, որ մինչև 2027թ. ընկած ժամանակահատվածի ընթացքում հայագիտություն և հումանիտար գիտությունների մասնագիտություններով գիտական կադրերի ատեստավորումը կիրականացվի քանակական ցածր չափանիշներով՝ 5 տարվա պահանջների 2 հինգերոդի չափով՝ հաշվի առնելով այս հետազոտության բնագավառի յուրահատկությունը, ինչպես նաև մինչև առաջիկա ատեստավորման ժամկետը մնացած ժամանակահատվածը:

Նախարարն ընդգծեց, որ այս գործընթացը գիտության ոլորտում կառավարության բարեփոխումների և ներդրումների ավելացման քաղաքականության շարունակությունն է՝ մասնավորապես նշելով, որ այդ քաղաքականության արդյունքում 2025թ. հունվարի 1-ից գիտական աշխատողների աշխատավարձերը նորմավորվել են՝ ըստ գործող ատեստավորման կարգի և սահմանված գործակիցների: Գիտնականների փաստացի աշխատավարձերը 2021թ` բարեփոխումների մեկնարկի ժամանակահատվածի համեմատությամբ առնվազն կրկնապատկվել են, իսկ որոշ պաշտոնների դեպքում նույնիսկ եռապատկվել են:

Ժաննա Անդրեասյանն այս համատեքստում հայտնեց, որ 2026թ. գիտական համակարգում աշխատողների նոր ատեստավորման գործընթաց է նախատեսվում՝ նոր պահանջներով, որից ելնելով՝ կվերանայվեն նաև գիտական կազմակերպությունների ֆինանսավորման ծավալները:

Նա ընդգծեց նաև, որ 2023թ. արդյունքներով Հայաստանի գիտնականների հրապարակումները տարեցտարի ավելանում են. «Մենք գրանցել ենք պատմականորեն ամենամեծ ծավալով գիտական հրապարակումները միջազգային հեղինակավոր պարբերականներում, և կարևոր է, որ աճը տեղի է ունենում նաև հասարակական և հումանիտար գիտությունների բնագավառում վարվող համալիր քաղաքականության շնորհիվ»:

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն էլ, անդրադառնալով նախագծին, ներկայացրեց գիտական համակարգի աշխատողների աշխատավարձերի դինամիկան 2021-2025 թվականների համար.

   - լաբորանտ ճարտարագետ - 2021թ.՝ 67 300 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝  138 300 դրամ, աճը՝ 105 %,

   - ավագ լաբորանտ, ավագ ճարտարագետ - 2021թ.՝ 76 000 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 179 000 դրամ, աճը՝ 135 %,

   - կրտսեր գիտաշխատող - 2021թ.՝ 85 800 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 210 000 դրամ, աճը՝ 145 %, 

   - գիտաշխատող - 2021թ.՝ 90 400 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 276 000 դրամ, աճը՝ 205 %,

   - ավագ գիտաշխատող - 2021թ.՝ 99 000 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 343 000 դրամ, աճը՝ 246 %,

   - առաջատար գիտաշխատող - 2021թ.՝ 114 300 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 443 800 դրամ, աճը՝ 288 %,

   - գլխավոր գիտաշխատող - 2021թ.՝ 138 100 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 552 900 դրամ, աճը՝ 300 %,

   - գիտական խմբի ղեկավար - 2021թ.՝ 129 100 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 410 000 դրամ, աճը՝ 217 %,

   - գիտական ստորաբաժանման ղեկավար - 2021թ.՝ 141 400 դրամ, 2025թ. հունվարի 1-ից՝ 477 200 դրամ, աճը՝ 238 %։ 

Վարչապետն այս համատեքստում ընդգծեց, որ, չնայած 2021թ. քննարկումներ են եղել ավելի բարձր շեմեր սահմանելու շուրջ, սակայն ատեստավորման գործընթացում խիստ շեմեր չեն դրվել, սակայն 2026-ին մեկնարկող փուլում գործընթացն ավելի որակյալ կլինի:

Ժաննա Անդրեասյանն էլ հավելեց, որ 2001-ին ընդունված ատեստավորման չափորոշիչների հիման վրա իրականացված ատեստավորման արդյունքում էլ գիտնականների շուրջ 18 % ավելի ցածր տարակարգի է անցել: 

Անդրադառնալով գիտաշխատողների աշխատավարձերի աճին՝ Անդրեասյանն ըդնգծեց, որ սա գիտնականների ամբողջ վարձատրությունը չէ՝ նշելով, որ միայն պետության ֆինանսավորմամբ ներդրվել է 22 տարբեր դրամաշնորհային ծրագիր. «Այս բազային աշխատավարձերին մեր բոլոր արդյունավետ աշխատող գիտնականները ավելացնում են առնվազն այդքանը»: